Μετάξι
Topic outline
-
-
Το μετάξι είναι ένα από τα πιο πολύτιμα και εντυπωσιακά φυσικά υλικά που χρησιμοποιεί ο άνθρωπος εδώ και χιλιετίες. Παράγεται από τους μεταξοσκώληκες και αποτελεί σύμβολο πολυτέλειας, αντοχής και ομορφιάς. Η διαδικασία παραγωγής του, που περιλαμβάνει την εκτροφή μεταξοσκωλήκων, τη συλλογή των κουκουλιών και τη μετατροπή τους σε νήμα, απαιτεί εξειδικευμένη γνώση και προσοχή στη λεπτομέρεια.
-
-
-
Το μετάξι είναι μία από τις πολυτιμότερες υφαντικές ίνες ζωικής προέλευσης, που βγαίνει απ' την κάμπια του μεταξοσκώληκα (είδος κάμπιας), όταν φτιάχνει το κουκούλι, για να περάσει μια ορισμένη φάση στη μεταμόρφωσή της. Η εκτροφή του γινόταν από τα τέλη του Απριλίου έως τα μέσα του Ιουνίου. Οι μεταξοσκώληκες τοποθετούνται σε σκοτεινό μέρος σε μια επίπεδη επιφάνεια, όπου τρέφονται με φύλλα μουριάς. Έπειτα από 40-50 μέρες αρχίζουν να πλέκουν ένα κουκούλι, το λεγόμενο βομβύκιο, γύρω από το σώμα τους.
Ο μεταξοσκώληκας κατασκευάζει την ίνα αυτή απ' το έκκριμα των αδένων του, που όταν έρχεται σ' επαφή με τον αέρα, στερεοποιείται και παίρνει τη μορφή συνεχούς και πολύ λεπτής ίνας, που μόνο κάτω απ' την επίδραση κάποιας εξωτερικής αιτίας μπορεί να κοπεί. Στην επεξεργασία των κουκουλιών για να βγει το μετάξι, ακολουθείται μια δύσκολη και σύνθετη διαδικασία. Η κλωστή πρέπει να είναι συνεχής κι ομοιόμορφη. Το ακατέργαστο μετάξι, αρκετά υγροσκοπικό, αποτελείται από φιδροϊνη, (που είναι πρωτεΐνη άσπρου ή κρεμ χρώματος) κατά 60-70% και κατά 20-22% από σερικίνη (κι αυτή πρωτεΐνη). Το υπόλοιπο αποτελείται από διάφορες άλλες ύλες.
Εκτός όμως απ' το ζωικό μετάξι υπάρχει και το φυτικό, που παράγεται απ' τις ίνες μερικών φυτών που ανήκουν στην οικογένεια των ασκληπιαδιδών ή και των αποκυνιδών.
-
Η παραγωγή του μεταξιού είναι μια μαγευτική διαδικασία που συνδυάζει τη φύση με την ανθρώπινη δεξιοτεχνία. Ας δούμε βήμα-βήμα αυτήν την υπέροχη τέχνη:
Ανατροφή του μεταξοσκώληκα (Συροτροφία)
Στα τέλη Απριλίου, όταν οι μουριές αρχίζουν να βγάζουν φρέσκα φύλλα, ξεκινά η διαδικασία. Ο σπόρος του μεταξοσκώληκα, που μοιάζει με μικροσκοπικά αυγουλάκια, τοποθετείται σε θερμοκρασία 35-40 βαθμών. Μέσα από αυτά γεννιούνται μικροσκοπικά ζωάκια, που αρχίζουν να τρέφονται με ψιλοκομμένα φύλλα μουριάς. Καθώς μεγαλώνουν, τρώνε μεγαλύτερα κομμάτια, ώσπου καταναλώνουν ολόκληρα φύλλα.
Η περίοδος σίτισής τους διαρκεί περίπου 40 ημέρες. Κατά τη διάρκεια αυτής, περνούν πέντε φάσεις ύπνου, όπου σταματούν να τρώνε, αλλάζουν δέρμα και συνεχίζουν να αναπτύσσονται. Στο τέλος αυτής της φάσης, οι μεταξοσκώληκες αναζητούν ένα κλαδί για να υφάνουν το κουκούλι τους.
Το κουκούλι φτιάχνεται μέσα σε μία εβδομάδα, κατά τη διάρκεια της οποίας ο μεταξοσκώληκας δεν τρώει. Ξεκινά να πλέκει την κλωστή του από το εσωτερικό προς τα έξω. Αν η διαδικασία της μεταμόρφωσης ολοκληρωθεί και ο μεταξοσκώληκας βγει από το κουκούλι ως πεταλούδα, το μετάξι δεν μπορεί πλέον να χρησιμοποιηθεί, γιατί η κλωστή κόβεται. Γι’ αυτό, τα κουκούλια ψήνονται στους 100 βαθμούς, ώστε να σταματήσει η ανάπτυξη του οργανισμού και να διατηρηθεί το μετάξι.
-
Εξαγωγή της κλωστής (Αναπηνισμός)
Η κλωστή εξάγεται από το κουκούλι και αρχικά είναι αρκετά σκληρή. Γι' αυτό, βυθίζεται σε νερό για τουλάχιστον 24 ώρες ώστε να μαλακώσει και να αποκτήσει λεία υφή. Στη συνέχεια, τυλίγεται σε ανεμίστρες και τοποθετείται στα μασούρια ενώ είναι ακόμη βρεγμένη. Η κλωστή πρέπει να υφανθεί την ίδια ημέρα, γιατί ως ζωντανός οργανισμός μπορεί να αλλοιωθεί.
-
Ύφανση του μεταξιού
Η ύφανση του μεταξιού γίνεται σε παραδοσιακούς αργαλειούς. Αφού ολοκληρωθεί, το ύφασμα βράζεται με σαπουνόνερο για 15 λεπτά, ώστε να αφαιρεθούν οι φυσικές κόλλες της κλωστής. Η διαδικασία επαναλαμβάνεται 3-4 φορές, μέχρι το ύφασμα να γίνει γυαλιστερό και μαλακό. Κατόπιν, στεγνώνεται, σιδερώνεται και είναι έτοιμο προς χρήση.
-
Φροντίδα του μεταξωτού υφάσματος
Το μετάξι, ως φυσικό υλικό, απαιτεί ιδιαίτερη φροντίδα. Δεν πρέπει να μένει αχρησιμοποίητο για μεγάλα διαστήματα, γιατί μπορεί να εμφανίσει μικρές τρυπούλες. Πρέπει να στρώνεται, να φοριέται και να πλένεται τακτικά, ώστε να διατηρείται ζωντανό και ανθεκτικό.
Αυτή η διαδικασία, που μετατρέπει έναν απλό σπόρο σε πολύτιμο ύφασμα, είναι ένας φόρος τιμής στην επιμονή και τη δημιουργικότητα του ανθρώπου.
-